منگنز
منگنز یکی از عناصر غذایی کم مصرف ولی ضروری برای رشد و نمو گیاهان می باشد، که به فرم Mn2+ مورد استفاده گیاهان قرار می گیرد. این عنصر سیستم آنزیمی موثردر تجزیه مولکول آب در فرآیند فتوسنتز را فعال می کند. یکی از عناصر مهم در غلظت های مختلف در بافت های زنده می باشد، که به طور گسترده در صنعت فلزی استفاده می شود. در خاک‌هایی که میزان آهک بالایی دارند مقدار منگنز قابل دسترس کم می باشد.
علائم کمبود منگنز
منگنز يك عنصر غیرمتحرك یا غیر پویا در گیاهان می باشد، بنابراین نشانه های کمبود آن در برگ هاي جوان نمایان می گردد. علائم کمبود منگنز نسبت به سایر عناصر شدت کمتری دارد و به طور خاص به نوع گیاه زیر کشت مرتبط می باشد. رگبرگ‌های برگ‌های میانی و بالایی با کمبود منگنز همچنان سبز می‌مانند اما لبه سایر برگ‌ها به رنگ سبز کم رنگ در میآید، با پیشرفت کمبود منگنز لکه‌های سبز کم رنگ و زرد رنگ روی برگ دیده می‌شوند، علائم کمبود منگنز اغلب مشابه کمبود آهن می‌باشند، به صورت کلروز بین رگبرگی (برگ‌های زرد با رگبرگ ها سبز) در برگ‌های جوان و گاهی اوقات با گذشت زمان، لکه‌های قهوه‌ای ناشی از نکروز روی سطح برگ گسترش می‌یابند و در نهایت منجر به قهوه‌ای و بی‌رنگ شدن برگ ها می‌شوند. رشد گیاه نیز ممکن است، کاهش یابد و گیاه کوتوله شود، سایر علائم محتمل با کمبود منگنز شامل کوچک شدن اندازه برگ، تغییر شکل و پیچ‌خوردن لبه‌های برگ نیز در گیاهان نمایان می گردد. علائم کمبود منیزیم نیز مشابه منگنز می باشد، در کمبود منیزیم همین علائم ابتدا در برگ‌های پیرتر نمایان می گردد.
یکی از مشکلاتی که در اثر کمبود منگنز به وجود میآید تاخیر در رسیدگی محصول و عدم همزمانی در رسیدن محصول می‌باشد. در شرایط حاد و کمبود شدید منگنز شاهد عدم رسیدگی در محصولاتی مثل انجیر، پسته، انگور و بسیاری دیگر از گیاهان هستیم. كمبود منگنز مشابه ساير عناصر ريز مغذي بيشتر در خاك هايي بروز مي كند كه pH قليايي دارند.
گندم، جو، سورگوم، نخود، نخود فرنگي، لوبيا، چغندر، سيب زميني، پیاز، سويا، اسفناج و كاهو به کمبود منگنز حساس هستند. در بين درختان ميوه، سيب، موز، مركبات و هلو بيشترين حساسيت را نسبت به كمبود منگنز از خود نشان مي دهند.
علائم بیشبود منگنز
علائم سمیت منگنز با سوختگی نوک و حاشیه برگ‌های قدیمی‌تر و یا به صورت نقاط قهوه‌ای مایل به قرمز در برگ‌های قدیمی شروع می‌شود. مسمومیت شدید ممکن است سبب شود که تعداد لکه‌ها بیشتر شود، که باعث ایجاد زخم‌هایی در برگ‌های بزرگ‌تر می‌شود. در سطوح pH زیر 5.5، منگنز بسیار محلول است و علائم سمیت محتمل‌تر است، به ویژه در شمعدانی‌ها، گل‌های همیشه بهار، لیزیانتوس و گل حنا آویز وجود دارد. سميت منگنز ممکن است درصورتی‌که بیش از حد کود مصرف شود، رخ دهد. سمیت منگنز می تواند سبب کاهش رشد، کلروز، پیچ خوردگی برگ ها، ضایعات قهوه ای، مهار فتوسنتز و تنفس در گیاهان شود. عناصر متعددی مانند فسفر و کلسیم گزارش شده است که تاثیر مهمی در جذب و تجمع منگنز در گیاهان دارند. منگنز می تواند در واکوئل ها، دیواره های سلولی، دستگاه گلژی، ساختار لاملای کلروپلاست و به شکل توده های سیاه در سلول های گیاهی ذخیره شود.
نقش های منگنز در گیاه
- مشارکت در تنفس و کمک به واکنش‌های تجزیه آب برای تولید اکسیژن و انجام عمل فتوسنتز در گیاهان
- مشارکت در سبزینه سازی یا کلروفیل
- فعال کننده آنزیم‌هایی مانند نیتریت ردوکتاز، موثر در متابولیسم ازت
- مشارکت در متابولیسم کربوهیدارت‌ها
- مشارکت در احیای نیترات و کمک به جذب بهتر نیترات
- مشارکت در متابولیسم پروتئین‌ها
- خنثی کردن رادیکال‌های آزاد
- احیا و تسریع روند جوانه زنی و میوه دهی گیاه
- خنثي سازي راديكال هاي آزاد
- مشارکت در توليد موادي مانند ريبوفلاوين، اسيد آسکوربيک و کاروتن ها
- مشارکت در تبادلات الکترون در چرخه فتوسنتز
- فعال کننده آنزيم هاي مؤثر در توليد اسيدهاي چرب
انواع کودهای حاوی عنصر منگنز
کودهای منگنز بسته به مواد تشکیل دهنده آن‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. از جمله:
1. کود تک عنصری منگنز:
این کود منگنز همانطور که از نام آن مشخص می باشد، فقط از عنصر منگنز تشکیل شده است و مواد دیگری ندارد، غالبا به صورت محلول‌پاشی هنگام بروز علائم کمبود عنصر منگنز در گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.
- کود سولفات منگنز:
کود سولفات منگنز از دو عنصر منگنز و گوگرد تشکیل شده است که می‌تواند مقاومت گیاهان را نسبت به بیماری‌ها و همچنین آفات افزایش دهد.
3. کود نیترات منگنز:
این کود علاوه بر عنصر منگنز دارای عنصر نیتروزن به فرم نیترات می باشد، که سبب رشد بهتر در گیاهان می شود.