پتاسیم

از جمله فاکتورهایی که بر جذب این عنصر توسط گیاه تأثیر می گذارند شامل هوادهی یا میزان اکسیژن خاک، رطوبت موجود در خاک، سیستم خاک ورزی مناسب و دمای مناسب خاک می باشد. این عنصر یکی از عناصر ضروری برای رشد و توسعه گیاهان است. پتاسيم خاك از نظر سهل الوصول بودن برای گیاهان به چهار شكل: محلول، تبادلي، غيرتبادلي و ساختماني تقسيم مي‌شود. تعادل موجود بين اشكال مختلف پتاسيم خاك باعث تداوم تأمين پتاسيم مورد نياز گياه شده و اين روابط تعادلي در تغذيه گياه از اهميت بالايي برخوردار می باشد.

علائم کمبود پتاسیم

در کمبود پتاسیم در گیاه دو نوع علائم بررسی میشود:

اول رشد و نمو گیاه، دوم علائم برگی

گیاهان مبتلا به کمبود این عنصر معمولا ضعیف، کوتاه و کوچک هستند. در صورت کمبود شدید رشد ساقه اصلی و شاخه‌ها متوقف شده و فاصله گره‌ها کوتاه می‌شود و شاخه‌ها از انتها شروع به خشک شدن می‌کنند. در غلات تعداد خوشه‌ها کم و تعداد دانه‌ها در خوشه نیز کاهش می‌یابد. دانه‌های تشکیل شده چروکیده و لاغر می گردند و خوشه‌ها پر نمی‌شوند.
تحرک پتاسیم در داخل گیاهان بسیار زیاد می باشد، به ‌نحوی که می‌تواند از بافت‌های پیر به‌ سمت بافت‌های جوان حرکت کند. در نتیجه، علائم کمبود پتاسیم در مرحله اول در برگ‌های پایینی گیاه دیده می‌شود و سپس با افزایش کمبود این عنصر علائم به ‌سمت قسمت‌های بالایی گیاه حرکت می‌کند. یکی از شایع‌ترین علائم کمبود پتاسیم در گیاه، نوک سوختگی، لبه سوختگی و ظهور سوختگی در داخل پهنک برگ با تراکم بیشتر از حاشیه برگ را نشان می‌دهند و اگر کمبود پتاسیم در گیاه شدید گردد سبب کلروز و در نهایت نکروزه شدن کل برگ ها می شود.
در مرکبات میوه‌ها یا بسیار قرمز می‌شوند و یا سبز مانده و به نظر نارس می‌رسند و مزه آن‌ها ترش و جنس گوشت میوه خشبی می‌شود. پوست کلفت، خشن، بد رنگ و کم آب می‌شود. ایجاد لکه‌های سبز بر روی میوه که به آن لکه سبزی می‌گویند، نمایان می گردد.

علائم بیشبود پتاسیم

سمیت ناشی از این عنصر به جز در شرایطی که خسارت ناشی از نمک به خاطر کاربرد فراوان کود پتاسه (در خاک هایی با ظرفیت تبادل کاتیونی پایین) اتفاق می¬افتد، به ندرت دیده شده است. اگر چه در برخی شرایط مزرعه ای و یا آزمایشات گلدانی ممکن است سمیت عنصر فوق مشاهده شود.
با وجود این در شرایطی که مقدار زیادی کود پتاسیمی استفاده گردد یا این عنصر خاک خیلی زیاد شود، ممکن است در بسیاری از گیاهان و خصوصا̋ در درختان میوه کمبود منیزیم و کلسیم مشاهده شود. در سیب زمینی و چغندرقند زیادی این عنصرباعث کاهش نشاسته، قند و ماده خشک می شود. در کشت هیدروپونیک، تاخیر رشد، آسیب برگ ها و ریزش زودرس آنها به عنوان سمیت این عنصر ذکر شده است.

نقش های پتاسیم در گیاه

1. فعال نمودن آنزیم‌های موجود در بافت‌های مریستمی
2. تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌ها و تاثیر روابط آبی و انرژی در گیاه
3. بهبود انبارمانی میوه ها
4. تأثیر بر جذب نیتروژن و ساخته شدن قند، نشاسته، سنتز پروتئین ها و همچنین تولید ATP
5. کمک به انتقال کربوهیدرات‌ها به سایر اندام‌ها و عمل فتوسنتز
6. افزایش مقاومت گیاهان به سرما و گرما
7. افزایش مقاومت گیاه به خوابیدگی و ورس مخصوصا در گندم
8. تأثیر بر کیفیت میوه ها، بهبود رنگ و افزایش قند مخصوصا در سیب
9. افزایش مقاومت گیاه به آفات و بیماری‌ها

انواع کودهای پتاسیم دار

1. پتاسیم کلراید KCL:

حاوی 50 تا 52 درصد پتاسیم (60 تا 63 درصد K2O)، کود کلرید پتاسیم نوعی نمک شیمیایی حاوی این عنصر و کلر می باشد. این کود ماده ای بی بو و از کریستال های شفاف یا سفید رنگ تشکیل شده، همچنین این کود قابلیت انحلال پذیری در آب را دارا می باشد.

زمان مصرف کود کلرید پتاسیم در موقع نشاء کاری، تشکیل غلاف و در زمان گلدهی گیاهان می باشد. کود کلرید پتاسیم درصد بالایی از این عنصر دارد که سبب می شود تا مقاومت گیاه در برابر بیماری ها افزایش یابد. پتاسیم موجود در آن سبب تقویت ریشه زایی گیاهان می شود زیرا پتاسیم یکی از مواد مغذی ضروری برای گیاهان است و نقش موثری در کیفیت و عملکرد گیاهان دارد. وجود این ماده مغذی در کودهای مصرفی می تواند گیاه را در برابر تنش های دمایی و تغییرات آب و هوایی محافظت نموده، ریشه درختان را تقویت و از خشک شدگی آن جلوگیری نماید.

2. سولفات پتاسیم K2SO4:

حاوی 42 تا 44 درصد پتاسیم (50 تا 53 درصد K2O) و 17 درصد گوگرد می باشد. سولفات پتاسیم یک ترکیب شیمیایی معدنی که به حالت های جامد، پودری و گرانول، با رنگ سفید در بازار عرضه می گردد. کود سولفات پتاسیم یک منبع بسیار عالی جهت تأمین این عنصر و گوگرد در گیاه است. این کود به صورت کامل در آب حل می شود، به همین دلیل از این کود سولفات پتاسیم برای آبیاری قطره ای استفاده می شود. این کود به دلیل داشتن پتاس، سبب بالا بردن تولید و بهبود مقاومت گیاهان در برابر تنش های محیطی مانند خشکی، سرما، شوری و بهبود کیفیت محصول و افزایش خاصیت انبارداری بسیار موثر می باشد.

3. نیترات پتاسیم KNO3:

حاوی 38 درصد پتاسیم (46 درصد K2O) و 13 درصد نیتروژن می باشد. کود نیترات پتاسیم دارای کیفیت و حلالیت بالا بوده در کشت هایی که به پتاسیم و نیتروژن نیاز دارند استفاده می شوند. کود نیترات پتاسیم را می توانیم در تمام مراحل رشد گیاه مخصوصا جهت باغات پسته، درختان میوه، محصولات صیفی و سبزی، سیب زمینی، نیشکر و کشت های گلخانه ای استفاده کرد. این کود موجب افزایش گلدهی و میوه-دهی می شود همچنین قابل استفاده با تمام کودهای محلول در آب است.

4. سولفات منیزیم پتاسیم K2SO4&2MgSO4:

حاوی 18 درصد پتاسیم (22 درصد K2O) و 11 درصد منیزیم و 22 درصد گوگرد می باشد. این کود در آب محلول می باشد، اما حلالیت آن نسبت به سایر کودهای پتاسیمی کمتر می باشد. علاوه بر تامین منیزیم مورد نیاز گیاه پتاسیم آن را نیز تامین می کند. از جمله کاربردهای این کود در انواع محصولات زراعی (کلزا، دانه های روغنی، برنج و…) و در انواع باغات (مرکبات، زیتون، گردو، پسته، بادام، سیاه ریشه ها و…) می باشد. سولفات منیزیم نقش بسیار مهمی در تشکیل کلروفیل و رنگ سبز در گیاهان دارد. از این رو کمبود این عنصر سبب کاهش کلروفیل می شود. کمبود این ماده با زردی گلبرگ های سن بالا و کندی رشد گیاه مشخص می شود.

درصد بالایی از عنصر گوگرد در این کود وجود دارد. از این رو با مصرف کود سولفات منیزیم، گوگرد مورد نیاز گیاهان نیز تامین خواهد شد. چنانکه گوگرد نقش مهمی در ضدعفونی، رشد گیاهان و جلوگیری از بروز بیماری در آنها دارد. همچنین وجود گوگرد در ترکیبات این کود منجر به اسیدی شدن خاک می شود. وجود گوگرد به گیاه جهت جذب بیشتر مواد غذایی کمک می کند، علاوه بر این گیاه را در برابر قارچ ها محافظت می کند.

5. فسفات پتاسیم KH2(PO4):

حاوی 22 درصد فسفر (52 درصد P2O5)، 28 درصد از این عنصر (34 درصد K2O) می باشد. این ترکیب کودی با ذرات ریز، کاملا محلول در آب و عاری از نیتروژن می باشد، که برای تامین عنصر پتاسیم و فسفر در تمامی گیاهان باغی، گلخانه‌ای، زراعی و جالیزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل خواص منحصر بفرد، می تواند در سیستم آبیاری قطره ای و به صورت محلول پاشی و خاکی استفاده شود. خاصیت مونو پتاسیم فسفات باعث شده تا این کود از مسدود شدن سیستم آبیاری قطره ای جلوگیری کند. ایده آل برای کاربرد در مرحله تولید میوه می باشد و باعث افزایش محتوای قند و در نتیجه کیفیت میوه ها می شود. باعث افزایش رشد ریشه گیاهان می شود. باعث بهبود رنگ گیاه و افزایش تحمل آسیب ها در گیاه می شود.